Dlaczego boimy się jednego procenta? O braku agresji w Internecie.

Powszechne przekonanie utrzymuje, że internet jest miejscem, w którym nagminnie przekraczane są granice kultury wypowiedzi, szerzy się e agresja, przemoc, wulgarność. Pełno w nim mowy i języka nienawiści. W tekście tym podejmujemy się zaprezentować kontrowersyjną tezę przeciwną do stereotypowego widzenia Sieci. Codzienne doświadczenia z różnego rodzaju wpisami internautów zdają się potwierdzać ten obraz. Jednakże dogłębne zrozumienie zjawiska przekraczania kultury wypowiedzi w internecie wymaga abyśmy postawili tezę przeciwną do ogólnie przyjętego poglądu i dzięki temu postarali się zrozumieć czym jest przekraczanie granic i jego percepcja przez użytkowników (czytelników) w Sieci. Na wstępie zakładamy więc, ze internet jest środowiskiem, w którym przykłady rażącej i potencjalnie szkodliwej komunikacji są zauważalne, ale częstość ich występowania nie uprawnia do porównywania Internetu jako całości do ścieku i bagna. W konsekwencji rytualne pytanie o przyczyny ogólnego zdziczenia internetowych obyczajów zastąpione zostanie pytaniem o powody, dla których na przekór faktom Internet postrzegany jest jako miejsce, w którym to zdziczenie w sposób szczególnie intensywny się e odbywa.

[…]

O ile twierdzenie o tym, że internet kipi nienawiścią, że jest opanowany przez dzikość i chamstwo, nie jest adekwatnym opisem rzeczywistości, to z pewnością dobrze oddaje potoczne postrzeganie Internetu. Należy zatem spytać skąd ta błędna potoczna wiedza się wzięła. Wydaje się, że istnieją dwa mechanizmy generowania takiego obrazu. Jeden z nich jest związany z wewnętrznymi mechanizmami działania sieci, drugi z publicznym dyskursem na temat internetu jako istotnego składnika życia społecznego i ekonomicznego.

Błędną ocenę rozpowszechnienia przekraczania granic kultury w internecie można wyjaśnić działaniem heurystyki dostępności. Jest to błąd rozumowania polegający na tym, że kiedy oceniamy liczność danej klasy (cechy, kategorii), mamy tendencję e do zawyżania częstości występowania tych klas, które są nam łatwiej mentalnie dostępne. W kontekście przekraczania granic kultury ta łatwiejszą dostępność rozumieć można przede wszystkim zgodnie z oryginalną definicją heurystyki – jest to zjawisko psychologiczne, polegające na tym, że wspomnienia i mentalne reprezentacje agresywnej komunikacji i treści, na które natykamy się w internecie, są bardziej wyraźne niż te dotyczące reprezentacji łagodniejszych, co przekłada się na zaburzenie oceny ich względnych liczebności. Jednak heurystyka dostępności może mieć też inne znaczenie – treści przekraczające granice kultury mogą być rzeczywiście bardziej dostępne użytkownikowi internetu, niż te nieszkodliwe, a to za sprawą szerzej rozumianych mechanizmów społecznego filtrowania.

[…]

Problem przekraczania granic kultury w internecie jest istotny dlatego, że standardowe jego sformułowanie – teza o tym, że jest pełny chamstwa i nienawiści – jest fałszywe. Kiedy zdajemy sobie z tego sprawę, pojawiają się naprawdę ciekawe pytania: dlaczego ludziom wydaje się, że jest inaczej, dlaczego ten problem stanowi arenę tak zażartej dyskusji, oraz w jakich okolicznościach nawet ten niewielki odsetek negatywnych zjawisk, który stwierdziliśmy empirycznie, może “robić różnicę” i wywierać negatywny wpływ na całość sieci i szerszy kontekst społeczny. Najpierw jednak trzeba zdać sobie sprawę z jednej rzeczy. Mówienie o opanowaniu internetu przez chamstwo, zdziczenie obyczajów i mowę nienawiści jest błędem, który świadczy o niezrozumieniu tego, czym jest internet, jest niezgodne z faktami i nie oddaje sprawiedliwości przeważającej masie co najmniej neutralnych, jeśli nie pozytywnych, zjawisk, z których zrobiona jest i które generuje sieć. Jasne, obcowanie z internetem rzeczywiście może nam, podobnie jak Lemowi, uświadomić ilu (w ujęciu bezwzględnym) na świecie jest idiotów, ale pokazuje także, że jednak ludzi dobrej woli jest (względnie) więcej.

Chcesz przeczytać cały artykuł?